​

İnsanlık maske takmaya devam ediyor hâlâ… 

​

İlkel kabilelerin ritüellerinden aristokrasinin balolarına, düğünlerdeki telli duvaktan cenazelerde bağlanan karalara, veba doktorlarından cephedeki askerlere, karnavallardan sığınıklara, cellatlardan süper kahramanlara, soygunlardan direnişlere uzanan bir yelpazade takıldı maskeler. Gizlemek için, korumak için, ibadet için, kutlamak için, sakınmak için… Antik Yunan’daki parabasis’ten Roma’daki persona’ya hep odaktaydı maske; bir aksesuar olarak, bir kelime anlamı olarak... Uygar bir toplumdan bahsetmek için bir gereklilik idi. İnsanın uygarlaşabilmek adına içindeki vahşiyi, şiddeti ve diğer güdülerini bastırması bir tür maskelemeye karşılık geliyordu, insan maskesi olduğu ölçüde uygar olabiliyordu. Özetle maske, tarih boyunca bir sınır nesnesi olageldi. Korunacak olan içerisi ile kendisinden korunulacak dışarısının, ilkel ile uygar, sıradan ile olağandışı, kendi ile öteki arasındaki sınırın göstergesi oldu. Aynı zamanda  son on yılda dünyanın farklı yerlerindeki direniş ve isyanlarda muktedir ile muhalif ilişkisinde kendine yer buldu, sunduğu anonimlik baskı karşısında kamusala yayılan bir direnişe olanak verdi. 

​

Bir yılı aşkın süredir ise maske, görülmedik ölçüde yaygın bir kullanıma sahip. Pandemi koşullarında kendini koruma çabasının başlıca yolu maske takmaktan geçiyor. Virüsten sakınmak için bireysel bir tutumun, başkalarına bulaştırmamak adına diğergâm bir yaklaşımın parçası olan maske, normalin çok gerilerde kalışını da simgeliyor. Bugüne dek sadece kısa süreler için ve istisnai durumlarda kulllanılan bir aksesur iken mevcut durum ona atıf yapmadan betimlenemiyor. Artık maske, eve sığmayan hayatlarımızı “dışarı”ya taşımanın ön şartına, steril ve sağlıklı kalabilme adına, yüzlerde gönüllü bir şekilde muhafaza edilen bir rahatsızlık haline karşılık geliyor. Aristofanes’te izleyicilere aktör değil yurttaş olarak seslenmek için çıkarılan maskeyi bu defa “dışarı”da olmak ve bir araya gelmek için takmak gerekiyor. Evde Kal çağrıları ve “sosyal” mesafe vurgusu bir yönüyle insan doğasında bir dönüşüme işaret ediyor. Çok farklı dönemlerde ve farklı yaklaşımlarca politik bir hayvan olarak tarif edilen insana kolektiviteye veda çağrısı yapılıyor, bir tür geri çekilmeye davetiye çıkıyor. Kapanmanın ideal bir durum olduğu vurgulanırken kapanmanın karşıtı, ancak maskenin elverdiği kadarıyla ve maskenin kendi kısıtlılıkları üzerinden bir açılma oluyor: Sesi boğuk, gözlüğü buğulu, gülümsemesi görülmeyen ve maskenin ardından konuşan bir kamusal insan. 

​

2019’dan günümüze yaşanan toplumsal, politik, ekonomik ve kaçınılmaz olarak tıbbi gelişmeleri maskeyi dikkate almadan okumak ve yorumlamak mümkün görünmüyor. Hatta dönemin “maskeli yıllar” şeklinde başlıklandırılması da düşünülebilir. Süreci maskeli kılan yalnız maskenin yaygın kullanımı değil. Pandemi koşulları yasakların ve sınırlamaların olağanlaştırılmasını, hak ve özgürlük mücadelelerinin bastırılmasını ya da bağlamlarının tümüyle değişmesini, istisna haline yapılan atıfla siyasa biçimlerinin antidemokratikleştirilmesini, plansız ve öngörüsüz uygulamaları, kamu yararı söylemiyle sınıfsal çıkar doğrultusunda atılan adımları ve tüm bu uygulamaların arkasında işlemeye devam eden sınıfsal, ırksal ve toplumsal cinsiyete dayalı sömürü mekanizmasının dönüşen biçimlerini maskemeleye de aracılık ediyor.

​

7. Siyasal Psikoloji Konferansı için tema olarak Maskenin Ardında’ya karar kıldık, sizleri maskeyi ve ardında kalanları tartışmaya bekliyoruz. İçinde bulunduğumuz salgın koşullarının bireyin ve toplumun ruh sağlığı başta olmak üzere yaşamın her alanında yarattığı etkiyi, dönüşümü ve kırılmaları maskeye atıfla, maskenin ışığında konuşmayı umut ediyoruz. Üstelik bu davet maskenin ardında kalanlarla birlikte maskenin geçmişini ve geleceğini de içeriyor. Maskelerin çıkarıldığı bir dünyaya dair bekleyişimiz, “yeni” döneme dair kuşkularla iç içeyken maskeyi ve ardında kalanları aşağıda yer alan ve önerilerinizle genişletilebilecek başlıklar üzerinden konuşmayı planlıyoruz: 

​

* Maskenin Ardı, Öncesi, Ötesi… 

* Maskenin Ruhu, Ruhun Maskesi

* Kapatma, Kapanma, (Maskeyle) Açılmak

* Maskesiz Benlik, Maskeli Kamusallık 

* Mesafe, Sterilizasyon, Kendini Yalıtma 

* Yabancılaşma ve Gerçeklik Diyalektiğinde Maske

* Maskenin Travması ya da  İyileştiren Maske

* Maske, Siyaset ve Yanılsama

* İktidar, Maske ya da Otoriterliği ve Baskıyı Maskelemek

* Maskenin Politik Ekonomisi / Sömürüyü Maskelemek

* Maskeyi Düşürmek, İfşa Etmek ve Toplumsal Eleştiri

* Cinsiyeti Maskelemek 

* Maske ve Direniş 

* Maskenin Ardındaki Paranoya

 

2014’ten beri sürdüğümüz Siyasal Psikoloji Konferansı’nın yedincisi Antalya Dayanışma Akademisi'nin kurumsal işbirliğiyle 16-17 Ekim 2021 tarihlerinde çevrimiçi gerçekleştirilecek. 

​